Vught

Woningbouwcorporaties zijn ooit in het leven geroepen om een einde te maken aan de woningnood en leefomstandigheden van de arbeidersklasse. Een gevolg van de industriële revolutie was de trek naar de stad. Werknemers werden vlak bij het bedrijf gehuisvest waar ook gewerkt werd. We hebben het dan over 1870 -1900. In een hoog tempo werden woningen uit de grond gestampt. Klein, donker, dicht op elkaar en met weinig oog voor hygiëne. Die erbarmelijke omstandigheden waren een doorn in het oog van een aantal goedwillende burgers. Zij wilden die leefomstandigheden verbeteren.

Met geld van rijke burgers werden daarom goedkope, betere huurwoningen gebouwd. Burgers investeerden zo in hun eigen stad en ontvingen een kleine rentevergoeding. De eerste woningbouwcorporatie werd opgericht in Amsterdam. Het voorbeeld uit Amsterdam werd al snel opgevolgd door burgers uit Arnhem, Den Haag en langzaam maar zeker rolde het idee uit in Nederland. Het duurde niet zo heel lang of alle dorpen en steden hadden wel een woningbouwvereniging, -stichting of -corporatie. Maar ondanks alle goede bedoelingen werden de woningen niet altijd zo goed onderhouden, waren ze vaak ronduit slecht en was het met de hygiëne in wijken met veel sociale woningbouw niet best gesteld. Dit kwam aan het licht door een onderzoek hiernaar in 1896. Op basis van de resultaten van dat onderzoek kwam de Woningwet 1901 tot stand.

Die Woningwet maakte het mogelijk dat de woningbouwverenigingen of -corporaties subsidies ontvingen wanneer deze uitsluitend bezig waren om de huisvesting te verbeteren. Ook gemeenten die zich bezighielden met woningbouw voor arbeiders en hun gezinnen, kwamen in aanmerking voor subsidie. Hierdoor zijn er tussen 1900 en 1940 ongeveer 1 miljoen zogenaamde Woningwetwoningen gebouwd.

Na de Tweede Wereldoorlog was de woningnood enorm. De regering beschouwde de woningbouwcorporaties als dé oplossing voor dit probleem. Dat leidde tot een grote rol van deze corporaties in de sociale woningbouw maar ook tot meer overheidsbemoeienis. Steeds meer werd vanuit Den Haag gepland, verdeeld en gesubsidieerd. De woningbouwcorporaties - ooit dus opgericht omdat goedwillende burgers een einde wilden maken aan de beroerde omstandigheden waarin arbeiders moesten wonen en werken - was vaak meer dan alleen een organisatie die woningen verhuurde. Meestal was men ook sterk betrokken bij het welzijn van haar huurders. Dát aspect verdween na verloop van tijd; de relatie werd steeds zakelijker. Vanuit de landelijke overheid werd bovendien opgelegd dat de corporaties niet alleen meer voor de eigen leden mocht bouwen maar dat er voor iedereen gebouwd moest worden.

De regering stimuleerde de woningbouw flink wat helaas leidde tot enorm gesjoemel met bouwsubsidies. De Volkskrant meldde op 19 augustus 1986 dat het Rijk veel te veel subsidie had betaald voor woningbouwprojecten van het ABP. Als gevolg daarvan kwam er een parlementaire enquête. De enquêtecommissie concludeerde dat de controle op uitgegeven subsidies veel beter moest en dat er een ander subsidiestelsel moest komen. Ook moesten woningbouwcorporaties met minder overheidssteun en bemoeienis gaan opereren. Die conclusie leidde tot de nota Volkshuisvesting in de jaren 90 van de toenmalige staatssecretaris voor huisvesting, Enneus Heerma. Van hem komt ook de beruchte term scheefwonen.

Die nota heeft ertoe geleid dat langzaam maar zeker meer marktwerking in de sociale woningbouw werd gefietst. Subsidies werden geschrapt, woningbouwcorporaties moesten zich omvormen tot maatschappelijke organisaties en konden alleen nog maar projecten gefinancierd krijgen via de reguliere kapitaalmarkt. Inmiddels werd ook duidelijk dat er wel voldoende huurwoningen waren in Nederland met een lage huur maar dat de oorspronkelijke bewoners vaak inmiddels een hoger inkomen hadden vergaard en eigenlijk naar een duurdere woning zouden moeten verhuizen. Door nieuwe en duurdere woningen te bouwen wilden de corporaties - op aangeven van Heerma - de doorstroming op de woningmarkt bevorderen zodat de sociale huurwoningen vrijkwamen voor mensen en gezinnen waarvoor ze waren bedoeld. Die doorstroming is nooit (en dus nog steeds niet) op gang gekomen.

Over de taken van de woningbouwcorporaties verschillen de meningen in de politiek nogal maar alle achtereenvolgende ministers hebben wetten gemaakt die de corporaties verplichtten om te investeren in leefbaarheid en/of achterstandswijken. Daardoor kon de overheid zelf de budgetten op die terreinen schrappen. Maar daar bleef het niet bij. In 2013 kwam er de zogenaamde Verhuurdersheffing waardoor het Rijk de woningbouwcorporaties vele miljarden armer maakte en dat nog steeds doet. Kind van de rekening is natuurlijk de huurder want daardoor gingen de huren omhoog en werd er minder gebouwd.

De veranderde wetgeving leidde er ook toe dat corporaties zich vrijer op de markt gingen bewegen. Ook zochten sommige de grenzen van de wet op. Een woningbouwcorporatie mag zich echter uitsluitend nog bemoeien met volkshuisvesting, woningen bouwen voor mensen met een beperkt inkomen.

De verschillende affaires van te dure investeringen en te hoge salarissen van de directeuren, hebben het imago van de woningbouwcorporaties geen goed gedaan. Alle misstanden door de jaren heen leiden wel tot één conclusie (en dezelfde uit de jaren '80): er moet voldoende toezicht zijn.

Het bovenstaande wordt heel goed uitgelegd door Arjen Lubach:

https://www.youtube.com/watch?v=18kjJxoeQG0

Gepubliceerd op 25 okt. 2015

En dan kent Nederland nóg een probleem

In 2008 ging zo’n beetje heel de wereld failliet. Onverantwoord gedrag van banken gericht op pure winstbejag veroorzaakte in het najaar van 2008 een economische crisis van wereldformaat. In Amerika werden hypotheken door banken aan andere geldinstanties in pakketjes als obligaties verkocht. Toen bleek dat consumenten hun betalingsverplichtingen aan de bank niet langer konden nakomen, kwamen diverse (hypotheek)banken in de problemen. Je kunt rustig stellen dat de jacht op geld de val van banken als Icesafe en DSB veroorzaakt hebben. ABN-AMRO moest worden genationaliseerd, de DSB ging failliet en nog veel meer banken konden alleen overeind blijven dankzij overheidssteun. De economische schade die daardoor veroorzaakt werd, kwam op het bordje van de belastingbetalers. We zijn inmiddels 10 jaar verder maar de bankensector laat niet merken veel van die periode te hebben geleerd. Nog steeds gaat de jacht naar geld verder en nog steeds ten koste van de gewone burger. Investeerders kopen

goedkope huizen op om ze vervolgens weer duur te verhuren. Daardoor worden goedkope woningen onbetaalbaar voor starters en mensen met een laag inkomen. Waar die huizen dus voor bedoeld zijn. Niemand lijkt dat proces te kunnen stoppen. Onlangs is weer een proefballonnetje van de VVD stuk geprikt: huren sterk verhogen voor mensen die scheefwonen ja, daar is-ie weer). Mensen die in de loop der tijd meer zijn gaan verdienen en eigenlijk niet meer in een sociale huurwoning zouden moeten wonen. Maar zeg maar eens tegen iemand dat hij (of zij natuurlijk) zijn woning moet verlaten omdat hij teveel verdient. Er is nog (terecht) zoiets als huurbescherming. Maar in 9 van de 10 gevallen willen mensen gewoon niet weg omdat ze heel fijn wonen. Scheefwonen kun je in deze markt dus niet voorkomen en zeker geen scheefwonen waarbij de bewoner veel meer huur kan veroorloven dan hij/zij betaalt. En ja, andersom komt helaas ook voor. Je betaalt heel veel huur en kunt dat (niet meer) betalen omdat jouw inkomen flink gedaald is. Bijvoorbeeld als gevolg van ziekte of werkloosheid. Je wil dan wel naar een goedkopere woning verhuizen maar dat lukt niet 1-2-3. Ook dat is scheefwonen.

De enige manier om de jacht naar geld tegen te gaan is ervoor zorgen dat er voldoende aanbod is. Dus: bouwen, bouwen, bouwen. Dan staat de woningmarkt niet zo onder druk en hebben speculanten veel minder kans.

Zie ook de uitzending van Arjen Lubach van 7 oktober 2018:

https://www.youtube.com/watch?v=c3fywTiEJgM