Vught

In oude Duitse en Franse films waren ze het rustpunt. De postbode die postbezorgend door de wijk liep, iedereen kende, en overal een oogje in het zeil hield. Nederland heeft ze ook gekend. Totdat de postmarkt van ‘Europa’ geprivatiseerd moest worden.

Misschien was dat goed, dat ‘privatiseren’. Omdat alle post zo lang alleen via de PTT had gekund, gaf het in de tachtiger jaren een gevoel van vrijheid dat je gewone brieven ook met de ‘stadspost’ kon doen. Dat was goedkoper, en die post kwam meestal ook wel aan, al was dat misschien niet altijd de volgende dag. Soms moet je de ingeslapen ambtenarij eens een flinke por geven opdat die eens wat efficienter gaat draaien. In de tachtiger jaren moest dat misschien wel bij ‘PTT Post’. Niet omdat ‘Europa’ dat wilde voor het geval de ‘Deutsche Post’ met de PTT zou willen concurreren over het bezorgen van kerstkaarten in Valkenburg, maar gewoon voor ons eigen puur ‘Nederlandse’ belangen.

Het heeft ook wel even gewerkt, dat privatiseer-gedoe. De PTT kreeg gaandeweg heuse concurrenten. Behalve van de stadsposten kwam er ook ‘Send’ of ‘Sandd’, of hoe heet ‘t. De tarieven konden niet zomaar eventjes verdubbeld worden en stegen de eerste jaren na de privatisering ook slechts marginaal. Service was ook een groot goed geworden, dus brievenbussen werden elke dag geleegd, soms zelfs twee keer per dag, en steeds meer post werd de dag na de verzending bezorgd, en dat meestal op een vast tijdstip. Bij de ene was dat om negen uur ’s-Ochtends en de bij de ander om vier uur ’s-Middags maar daar kon je je als burger op instellen.

Maar het werkte dus maar even. Na de eeuwwisseling kwam de klad erin. De omvang van de markt voor gewone brieven nam niet meer toe, de omvang van de markt voor zakelijke brieven kromp met de snelheid van het internet. En, ja gaat dat bij markten die niet goed werken, de service van de vroegere PTT nam af en de prijzen stegen. Het ene postkantoor na het andere werd gesloten, de oude vertrouwde postbodes werden zoveel als mogelijk vervangen door postbezorgers die er ook niet jong meer uit zagen maar dat kwam dan omdat ze geput waren uit de 65-plus-u-mag-onbeperkt-bijverdienen-naast-de-AOW-dus-u-bent-met-bijna-niets-tevreden-nulurencontracten-poel. Brievenbussen werden nog maar een keer per dag geleegd, en wat later nog maar vier keer in de week. Volgens de statistieken werd nog steeds 85% van de post de volgende dag bezorgd, maar in die statistieken werden poststukken die soms pas na tien jaar teruggevonden werden bij een parttime-postbezorger op zolder, niet meegeteld. Er zijn mensen – ik behoor tot die groep – die bij de verzending van kerstkaarten ook een kerstkaart naar zichzelf sturen om het idee te hebben dat die andere kaarten kunnen zijn aangekomen, en wanneer dat ongeveer geweest zou kunnen zijn. Ondertussen heeft de tariefstijging van de brievenpost de inflatie ruimschoots ingehaald. Om die bittere pil enigszins te verzachten hebben ze op de marketingafdeling van PostNL – want die is er nog, al schijnt er in de postmarkt niets meer te verkopen te zijn – bedacht dat doorheen alle tariefsverhogingen op postzegels gewoon een ‘1’ of een ‘2’ blijft staan. En wie rollen van 100 koopt en daar twee jaar mee doet of zo, die kan zich wijsmaken dat die de inflatie te snel af is geweest want die blijft toch maar even mooi nog jarenlang een tarief betalen dat twee jaar terug ook al veel hoger was dan het twintiger jaar geleden kon zijn, toen de post nog geregeld werd door inefficiente, trage ambtenaren.

PostNL, het bedrijf is aan de beurs genoteerd, en er zijn beleggers die daar aandelen van kopen. Hoezo ‘flitshandel’?

Ondertussen zit PostNL nog steeds in de maag met het eigen personeel. Dat personeel is van bode bezorger geworden, en het grootste deel van dat eigen personeel is eigenlijk geen personeel, want dat zijn zzp-ers met een contract dat zelfs een ondernemer die zichzelf niet serieus neemt als een belediging zou ervaren. Maar zelfs nu veel postbezorgers gewoon gratis een wijkje lopen, weet PostNL niet hoe ze het te laat bij het verkeerde adres bezorgen van een velletje papier kostendekkend kunnen maken.

Dus hebben de MBA-ers van de nog steeds overvolle marketingafdeling van PostNL bedacht dat die postbezorgers ook best wel als ‘wijkwachter’ kunnen gaan fungeren. Die kunnen toch mooi een oogje in het zeil houden, een foto maken van een te volle vuilniscontainer, en misschien ook nog even een babbeltje maken met die bejaarde vrouw van 93 op nummer 7, want daar regelde TSN de thuiszorg, en dat half uurtje aanspraak per week is nu dus ook foetsie.

Als neo-liberalen liberalen zouden zijn en hun gepraat over ‘nachtwaker-staat’ serieus zouden nemen, zouden ze onmiddellijk een pact moeten sluiten met iedereen die voor ‘meer staat’ is, en de postmarkt terug nationaliseren. Want daar zou iedereen – links of rechts – het over eens moeten zijn: diensten die noodzakelijk zijn maar waarvoor je geen ‘echte’ functionerende markt voor kunst organiseren, die moeten gewoon weer verzorgd gaan worden door de overheid.

Gooi het oude postkantoor van Vught weer open voordat het gesloopt wordt, en verhuis de ambtenaren van de Gemeente uit dat dure holle gebouw daarnaartoe. Hebben we daar weer gewoon een echte balie waar je behalve postzegels ook identiteitskaarten kunt ophalen enzo.

En laat François de postbode maar weer lekker als ambtenaar door het dorp fietsen!

Theo van Rhein